basamnguyenhuuvinh

3746. VinFast VF8: đơn giản là chưa sẵn sàng cho thị trường Mỹ (P.1)

Công ty mới khởi nghiệp (starup) về ô tô điện đã đưa tôi đến trụ sở chính tại Việt Nam, để lái chiếc xe điện đầu tiên dành cho thị trường Hoa Kỳ. Đó là trải nghiệm kỳ lạ nhất trong cuộc đời tôi.

JALOPNIK by Kevin Williams – Yesterday

Ba Sàm lược dịch

Tôi lấy điện thoại ra và bắt đầu cuống cuồng chụp ảnh hộ chiếu của mình khi hàng dài làm thủ tục hải quan hơn trăm người nhích dần về phía trước. “Chút nữa bạn sẽ lấy lại được hộ chiếu của mình,” ai đó ở đầu hàng nói với tôi. “Họ sẽ giữ chúng trong một thời gian.” Tôi không chắc người này là một người có ảnh hưởng, một nhà báo mà tôi không nhận ra, hay một nhân viên của VinFast. Nhưng tình hình không có vẻ như tôi có được một cách lựa chọn. Ý tôi là, tôi sẽ làm gì đây? Nhân viên hải quan Việt Nam nhìn tôi từ trên xuống dưới và xếp hộ chiếu của tôi vào một đống cùng với hộ chiếu của những người khác.

Tôi đã ở Việt Nam để nếm thử quả ngọt ô tô của VinFast; công ty khởi nghiệp về ô tô phát triển nhanh, mới bắt đầu bán ô tô điện ở quê nhà và đã hứa sẽ đưa chúng đến Hoa Kỳ. Tôi chắc chắn đã học được điều gì đó về VinFast, nhưng đó không chính xác là điều mà công ty muốn tôi thấy.

Tiết lộ đầy đủ: VinFast đã đưa tôi từ Columbus, Ohio, đến San Francisco, đưa tôi vào một khách sạn rất đẹp trong một đêm, sau đó đưa tôi và ít nhất 100 nhà báo, người có ảnh hưởng với công chúng, các YouTuber, TikToker, những người đặt hàng trước của VinFast (được gọi là VinFirst), nhân viên của VinFast và những người quan tâm khác từ San Francisco đến Việt Nam trên một chiếc máy bay thuê bao, tất cả là để chúng tôi có thể dùng thử xe điện mới của công ty. Chúng tôi ở tại hai khu nghỉ dưỡng trên hòn đảo tư nhân và nghỉ một đêm ở Hà Nội, tại cùng một khách sạn nơi Donald Trump và Kim Jong Un đã gặp nhau lần đầu tiên.

Vịnh Hạ Long. Ảnh: Kevin Williams

Cuối cùng, sau khi đi xe buýt, tắm rửa và ngủ trưa, hộ chiếu của tôi đã được trả lại. Ngay sau đó, tôi đã ở trên một chiếc du thuyền giữa Vịnh Hạ Long, trong khi các nhân viên của VinFast hào hứng nâng cốc chúc mừng thành công của công ty, dường như cứ sau 45 giây một lần. Bài hát “Glad You Came” của The Wanted bùng nổ.

Tôi bị trễ máy bay và kiệt sức; ly cà phê đá ngọt ngào đậm đà của Việt Nam không làm gì xoa dịu được sự mệt mỏi, đặc biệt do phải vượt qua đường đổi ngày quốc tế. Cảm giác lạc lõng này sẽ dính chặt vào tôi trong suốt chuyến đi.

VinFast xuất hiện trên thị trường xe hơi vào năm 2017. Sản phẩm đầu tiên của hãng là những chiếc xe được làm lại từ các nhà sản xuất ô tô lớn, do Pininfarina thiết kế, và dự định bán ở cả Việt Nam và Hoa Kỳ. VinFast Lux A 2.0 dựa trên mẫu BMW 530i, VinFast Lux SA 2.0 là một chiếc BMW X5 đã được sửa đổi, và chiếc subcompact VinFast Fadil là một chiếc Chevy Spark được thiết kế lại. Chiếc SUV President được sản xuất giới hạn 500 chiếc là Lux SA với động cơ V8 của General Motors dưới mui xe, thay cho động cơ BMW.

Những nỗ lực của VinFast đủ mạnh để đưa thương hiệu này lên vị trí dẫn đầu bảng xếp hạng doanh số bán hàng tại Việt Nam, không tệ đối với một công ty phải đến năm 2019 mới bắt đầu bán ô tô. Giá của chúng cũng không hề rẻ: một chiếc VinFast Lux SA 2.0 cơ bản sẽ có giá bán lẻ tương đương hơn 68.000 USD — đắt đỏ, nhưng cũng chỉ bằng một phần ba giá một chiếc BMW X5 nhập khẩu ở Việt Nam. Tháng 7/2022, Lux A 2.0 vừa bị ngưng sản xuất nhưng đã có doanh số bán hàng tại Việt Nam gấp đôi của Kia K5, Toyota Camry, Mazda 6 và Honda Accord cộng lại. (Kế hoạch bán những mẫu xe VinFast đời đầu này tại Mỹ vào năm 2021 chưa bao giờ thành hiện thực.)

Tháng 1/2022, VinFast công bố ý định chấm dứt sản xuất xe động cơ đốt trong và chuyển sang dòng xe hoàn toàn chạy điện. Các thiết kế dựa trên BMW và GM sẽ không còn nữa, thay vào đó là xe điện do VinFast phát triển từ đầu. Công ty đã chiêu mộ được những tài năng kỹ thuật hàng đầu, bao gồm cả những cựu nhân viên GM từng làm việc trên nền tảng Ultium EV mang tính cách mạng.

Lịch trình tự áp đặt cho mình của thương hiệu này rất ngắn. Trong khi trưng bày trọn một bộ đầy đủ các mẫu xe điện dự định sản xuất tại CES [Hội chợ Điện tử Tiêu dùng] vào tháng 1 năm 2022, thương hiệu này tuyên bố sẽ ngừng bán xe ICE [động cơ đốt trong] vào cuối năm nay, mặc dù mới chỉ giới thiệu những mẫu xe đầu tiên này vào năm 2019. Cùng thời điểm đó, VinFast tuyên bố là sẽ có ít nhất hai mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện, VF8 và VF9, trên các con đường của Mỹ vào cuối năm nay. Nhiều tham vọng đấy, nhưng trong một thời gian, mọi thứ dường như đang đi đúng hướng: Đến đầu tháng 7, thương hiệu đã mở các địa điểm bán lẻ đầu tiên ở California. Công ty đã đưa một chiếc EV, VinFast e34, vào thị trường nội địa Việt Nam, chỉ ba tháng sau khi tuyên bố ngừng sản xuất ICE. Đến giữa tháng 7 năm 2022, công ty đã ngừng nhận đơn đặt hàng hoàn toàn cho xe ICE của mình. Rõ ràng, đó không chỉ là nói khơi khơi.

VinFast chỉ là một bộ phận của công ty mẹ khổng lồ, tập đoàn trị giá hàng tỷ đô la, Vingroup, do một người đàn ông, Phạm Nhật Vượng, đứng đầu. Sinh năm 1968, doanh nhân này lớn lên ở Hà Nội, tốt nghiệp Đại học Thăm dò Địa chất Moscow năm 1992. Vượng đã kiếm bộn tiền nhờ sản xuất mì ăn liền hàng loạt, trong một doanh nghiệp mà rốt cục đã được bán cho Nestle. Cuối cùng, ông mở rộng sang lĩnh vực bất động sản, xây dựng một doanh nghiệp giúp ông trở thành tỷ phú đô la đầu tiên của Việt Nam.

Vingroup có các doanh nghiệp trên khắp Việt Nam. Bạn có thể mua hàng tạp hóa tại VinMart và quần áo tại VinPlaza. Kỳ nghỉ của gia đình bạn có thể là tại công viên giải trí VinWonder theo phong cách Disney, hoặc bạn có thể đặt kỳ nghỉ dành cho người lớn tại khu nghỉ dưỡng VinPearl. Điện thoại của bạn có thể là VinSmart. Văn phòng của bạn có thể thuộc sở hữu của Vincom Office, ngôi nhà hoặc khu chung cư của bạn thuộc sở hữu của VinHomes. Con bạn có thể được sinh ra tại bệnh viện VinMec, học tại VinSchool và khi tốt nghiệp, trúng tuyển tại Đại học VinUni mới khai trương. Cách thiết lập giống như một vòng quay hiện đại của khu đô thị công ty ở Mỹ vào thế kỷ 19, nhưng nó không khác với những gì Samsung và Huyndai đã làm ở Hàn Quốc vào những năm 1990.

Vào tháng 7 năm nay, tôi đã xem qua một chiếc VinFast VF8 sản xuất trước để làm mẫu tại phòng trưng bày của công ty ở San Mateo. Vào thời điểm đó, VinFast đang thúc đẩy một mô hình định giá bất thường. Hãy xem, VF8 và VF9 thực sự không đi kèm với pin. Giá dự kiến sẽ đạt được trong tương lai là 39.999 đô la cho VF8, là mức thấp hấp dẫn vì bạn phải thuê pin từ VinFast. Giá pin sẽ thay đổi dựa trên mức độ bạn muốn sử dụng xe ra sao: Với khoảng 55 đô la mỗi tháng, bạn sẽ chạy được gần 500 cây số.  Hợp đồng thuê pin không giới hạn số km sẽ có giá lên tới 130 đô la mỗi tháng miễn là bạn muốn lái chiếc xe. (Kể từ chuyến thăm phòng trưng bày của tôi vào tháng 7, có vẻ như thương hiệu này đã bỏ tùy chọn số km có giới hạn, để yêu cầu khách hàng phải trả 169 đô la mỗi tháng cho số km không giới hạn cho VF8 hoặc 219 đô la mỗi tháng cho VF9.)

Tôi đã khám phá phòng trưng bày Bay Area [Khu vực Vịnh San Francisco], loay hoay với chiếc VF8 và đặt câu hỏi về kế hoạch định giá. Tôi không nghĩ chiếc xe được trưng bày lại tuyệt vời đến thế, nhưng rõ ràng nó đang ở trong cái vỏ bọc hàng mẫu, với đầy những chi tiết trang trí phù hợp một cách kỳ lạ, những mảnh ghép còn thiếu và những vật liệu kỳ dị khiến tôi cảm thấy chưa thể quyết định được. Các nhân viên bán hàng rất tử tế, nhưng cả họ và bất kỳ đại diện nào khác của VinFast, mà tôi đã liên hệ, đều không thể trả lời bất kỳ câu hỏi hóc búa nào về cách thương hiệu này lên kế hoạch thực thi chương trình cho thuê pin. Làm sao họ biết trong trường hợp bạn đã lái xe gần 500 cây số? Điều gì xảy ra nếu bạn không trả tiền thuê pin? Ngay cả giờ đây, để nhận được bất kỳ thông tin chi tiết nào về giá cả từ trang web của VinFast, thì dường như bạn nhận được yêu cầu phải đặt một khoản cọc 199 đô la và chờ một nhân viên hướng dẫn của VinFast gọi cho bạn và xác định thông số kỹ thuật xe của bạn.

Tuy nhiên, tôi vẫn tỏ ra cởi mở. Thương hiệu đã khai trương các cửa hàng chưa đầy sáu tháng sau khi công bố ý định bán xe điện ở Mỹ. Tôi muốn biết thêm, vì vậy tôi đã gửi email cho nhóm quan hệ công chúng của công ty tại Hoa Kỳ và yêu cầu họ thông báo cho tôi nếu VinFast đang lên kế hoạch cho bất kỳ sự kiện ra mắt nào ở Mỹ.

Hai ngày sau, công ty mời tôi sang Việt Nam.

Vào ngày 18 tháng 9, tôi đã tham gia cùng một nhóm gần một trăm người gồm nhà báo, những người có ảnh hưởng với công chúng, những khách hàng đầy hy vọng và nhân viên của VinFast, trên một chuyến bay thuê bao từ San Francisco đến Việt Nam. Nhóm của chúng tôi đã hạ cánh gần Vịnh Hạ Long, Di sản Thế giới được UNESCO công nhận. Từ sân bay, chúng tôi đi xe buýt và thuyền đến VinPearl Hạ Long Bay, một khu nghỉ dưỡng trên một hòn đảo tư nhân thuộc sở hữu của Vingroup.

Tôi đã thực hiện nghiên cứu của mình trước chuyến đi. Tôi biết Vingroup rất lớn. Nhưng vào thời điểm đó, tôi nhận ra rằng mình đã đánh giá quá thấp sức mạnh của công ty này, chưa kể đến việc nó nhấn mạnh vào sự tinh tế và sang trọng quá mức. “Mình chẳng thể nghĩ là Elon Musk hay Peter Rawlinson [cựu CEO của Tesla] có khu nghỉ dưỡng trên đảo của riêng họ,” tôi lẩm bẩm một mình. Phạm vi của cam kết này là rất lớn: Trước khi nhóm của tôi đến, VinFast đã tổ chức ba chuyến tham quan như thế này trước đó cho các nhà báo và người hâm mộ.

VinPearl Hạ Long Bay, khu nghỉ dưỡng trên đảo tư nhân do Vingroup làm chủ đầu tư. Ảnh: Kevin Williams

Sau khi nghỉ ngơi một chút, VinFast đưa đoàn chúng tôi lên du thuyền ở Vịnh Hạ Long để dùng bữa tối chào mừng sang trọng. Đại diện và nhân viên VinFast rất hào hứng kể cho chúng tôi nghe về thương hiệu và về lịch trình cho chuyến thăm của chúng tôi.

“Chúng tôi vui mừng thông báo rằng sản phẩm VinFast VF8 đã hoàn thành trước thời hạn cả hai tháng,” đại diện của VinFast cho biết. Cô cũng nói với nhóm của chúng tôi rằng VF8 đã nhận được sự chấp thuận bán hàng chính thức của Việt Nam, chỉ hai ngày trước khi chúng tôi đến, ngụ ý rằng mẫu xe này gần như đã sẵn sàng để sản xuất. Tôi đã nghe từ các nhà báo ô tô khác rằng, những ấn tượng ban đầu khi lái xe trên VF8 cho thấy một sản phẩm rất không hoàn chỉnh. Tuy nhiên, tôi thề sẽ giữ một tâm trí cởi mở: Phát triển xe là một quá trình và các sự kiện do VinFast đăng cai đã diễn ra trong gần ba tháng. Rất nhiều cải tiến có thể xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn và thương hiệu này bị ám ảnh bởi việc phải hoàn thành nhanh. Tôi tự nhắc mình rằng có khả năng thực sự là VinFast sẽ có một chiếc xe hoàn thiện hơn nhiều để chúng ta xem qua.

Thật khó để khái niệm hóa quy mô của VinGroup, nhưng may mắn thay, đội ngũ VinFast đã có mặt để chứng minh cho chúng ta thấy những gì thương hiệu đã đạt được trên khắp Hà Nội. Ngày hôm sau, chúng tôi được đưa ra khỏi Vịnh Hạ Long để đến cơ sở sản xuất và trụ sở toàn cầu của VinFast cách đó hơn một giờ đồng hồ tại thành phố Hải Phòng.

Giống như Tesla, VinFast đang nhắm đến một mô hình sản xuất tích hợp theo chiều dọc, đảm bảo hầu hết các khâu của quá trình sản xuất xe đều trong nội bộ công ty. Các nhà máy của VinFast đều mới toanh, đầy đủ trang thiết bị bóng loáng. Mặc dù công ty đã thông báo ngừng sản xuất xe động cơ đốt trong, nhưng khi nhóm của chúng tôi đến nhà máy, lô xe sedan dựa trên mẫu BMW cuối cùng đang được lắp ráp để đáp ứng các đơn đặt hàng cũ. Và trong khi các dây chuyền sản xuất VF8 và VF9 đã đi vào hoạt động, có vẻ như không có nhiều công việc được thực hiện trong thời gian diễn ra chuyến tham quan nhà máy của chúng tôi. Một số trạm không có người lái và có vẻ như chỉ có một hoặc hai nhóm làm bất cứ điều gì có lợi trong toàn bộ cơ sở sản xuất. Còn dây chuyền sản xuất xe máy điện của VinFast thì dường như khẩn trương và nỗ lực hơn rất nhiều.

“Này, mọi người đâu cả rồi?” Tôi đã hỏi một đại diện của VinFast.

“Ồ, họ đang ăn trưa!” người đại diện nói với tôi.

Lúc đó là 10 giờ sáng.

Bên trong nhà máy VinFast. Ảnh: Kevin Williams

Mặc dù thấy kỳ lạ, song tôi đã rất ấn tượng. Có vẻ như công ty đang đi đúng hướng để bắt đầu sản xuất hàng loạt ô tô điện. Các tấm thân xe đang được đóng dấu và VF8, VF9 đang được lắp ráp. Cơ sở được bao quanh bởi các bãi đậu xe đầy những chiếc ô tô hoàn toàn mới và một đại diện của VinFast trong chuyến tham quan đã đảm bảo với chúng tôi rằng VF8 chỉ còn một vài rào cản pháp lý trước khi được chấp thuận bán tại Hoa Kỳ.

Sau bữa trưa, đã đến lúc thảo luận bàn tròn với Tổng Giám đốc Toàn cầu của VinFast Lê Thị Thu Thủy. Cuối cùng tôi đã có một dòng chính cho người phụ nữ phụ trách này. Tôi không thể chắc chắn được gì nhiều từ bản giới thiệu qua phần mềm PowerPoint vào giờ ăn tối và qua chuyến tham quan nhà máy; ở đây, tôi có thể hỏi một số câu hỏi về chương trình cho thuê pin của VinFast.

Bà Thủy khẳng định, dù VinFast vẫn cam kết với gói thuê bao pin nhưng hãng đã quyết định bổ sung thêm phương án mua. Đó là một thông tin mới với tôi. Tôi đã kiểm tra trang web của VinFast qua điện thoại của mình. Chắc chắn, công ty đã lặng lẽ thêm tùy chọn mua pin và tăng giá ô tô. Khi viết bài này, một chiếc VF8 cơ bản có giá khởi điểm là 42.200 đô la hoặc 57.000 đô la nếu bạn quyết định mua hẳn pin; VF9 sẽ bắt đầu ở mức 57.500 đô la khi đăng ký thuê pin, tăng lên đến 76.000 đô la nếu bạn mua pin. Khủng khiếp quá.

Sau chuyến tham quan nhà máy, đại diện công ty đã đưa chúng tôi đến Ocean Park, một trong những dự án phát triển nhà ở của Vingroup. Ngay bên ngoài Hà Nội, Ocean Park và các công trình chị em của nó là Ocean Park 2 (The Empire) và Ocean Park 3 (The Crown) giống như các thành phố nhỏ về quy mô. Công viên Đại dương rộng lớn; một khu đất ở phía bên kia châu thổ sông Hồng về phía Hà Nội, đầy những khu chung cư cao tầng, những ngôi nhà hai và ba tầng, và một công viên nước với một trong những bể tạo sóng lớn nhất mà tôi từng thấy.

Quy mô của nó rất ấn tượng, nhưng tôi không thể không nhận thấy, giống như nhà máy, các bộ phận đã hoàn thiện của Công viên Đại dương cho tôi cảm giác như đồng không mông quạnh. Cửa hàng mở cửa, một số ngôi nhà đã có người ở, nhưng so với sự hối hả và nhộn nhịp của Hà Nội, Ocean Park hết sức hoang vắng. Hầu hết lưu lượng người qua lại dường như là những công nhân xây dựng đang đổ bê tông, lát đường và xây dựng các tòa nhà cao tầng của Công viên Đại dương. Những ngôi nhà hai và ba tầng có vẻ hầu như trống rỗng.

Cảm giác hoang vu, hơi kỳ quái vẫn không biến mất khi chúng tôi tham quan Đại học VinUni, nằm trong Công viên Đại Dương. Khuôn viên hoàn toàn mới, đầy những cây cột bằng đá cẩm thạch được trang trí công phu và những bức tượng theo phong cách tân phục hưng nằm rải rác trong khuôn viên không tì vết. Vingroup hợp tác với Đại học Cornell để xây dựng một ngôi trường “đẳng cấp quốc tế”, và trong khi sinh viên VinUni không bắt buộc phải làm việc cho Vingroup sau khi tốt nghiệp, các khóa học dường như được thiết kế để tạo nguồn cung nhân sự cho tập đoàn.

Trang web của VinUni nói rõ điều đó:

VinUni tự hào là một phần của hệ sinh thái Vingroup, mang đến cho sinh viên cơ hội kết nối với nhiều viện nghiên cứu danh tiếng (như VinAI, VinBrain, Vin BigData), các doanh nghiệp công nghiệp tiên phong (như VinSmart, VinFast) và các công ty hàng đầu Việt Nam (chẳng hạn như Vinpearl, Vincom Retail, Vinmec và Vinhomes).

Với mọi thứ đều đem tới cảm giác kỳ lạ như thế nào, tôi hiểu thương hiệu đang cố gắng làm điều gì. Là một quốc gia đang phát triển, Việt Nam đã tăng tốc. Tầng lớp trung lưu đang phát triển cần nhà ở, trường học và cơ sở hạ tầng. Và, tất nhiên, ô tô nữa.

(Còn tiếp)

Liên quan:

8 comments

Đã đóng bình luận.